Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? 

 

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), tekrarlayıcı ve istenmeyen düşüncelerle (obsesyon) birlikte bu düşünceleri gidermek için yapılan ve sonunda geçici bir rahatlama sağlayan davranışlarla (kompulsiyon) karakterizedir. Günlük yaşamda belirli davranış kalıplarıyla ortaya çıkan ve kişinin yaşamını önemli ölçüde olumsuz etkileyen bu ruhsal bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk olarak adlandırılır. Hastalar, dürtüleri ve davranışları mantıksız veya anlamsız bulabilir, ancak yine de bu davranışları gerçekleştirme gereksinimi duyarlar ve bu durumdan rahatsızlık duyarlar. 

 

Örneğin, bir kişi aynı yüzeyi defalarca temizleme ihtiyacı hissedebilir, kapıyı tekrar tekrar kontrol etmek isteyebilir veya eşyaları sayma gibi davranışlar sergileyebilir. Obsesif kompulsif bozuklukta hastalar genellikle rahatsızlıklarının farkındadır ve davranışlarının mantıksız olduğunu kabul ederler, bu da bu bozukluğun psikotik bozukluklardan ayrılmasını sağlar. Tedavide genellikle hastalara bu dürtü ve davranışlarla nasıl başa çıkacaklarını öğretmek amaçlanır.

 

Çeşitli konularda obsesyon gösterebilir ve obsesyonlarını gidermek amacıyla kompulsif davranışlar ortaya koyabilir. Ancak bu durum, kişinin günlük hayat kalitesini ciddi anlamda olumsuz etkilediğinde, iş performansını zedelediğinde veya kişinin ruhsal sağlığına zararlı özellik gösterdiğinde obsesif kompulsif bozukluktan bahsedilir.

 

OKB Neden Olur ?

bsesif kompulsif bozukluğun genellikle beyin kimyasındaki bozulmaya bağlı olarak, sinir hücrelerinin sağlıklı uyarılmasından sorumlu serotonin maddesindeki yetersizlik veya sinir hücrelerini gerektiği kadar uyaramaması nedeniyle geliştiği düşünülmektedir. Ayrıca, aile öyküsünde obsesif kompulsif bozukluk olan kişilerin sonraki nesillerinde de obsesif kompulsif bozukluk görülebilmesi, genetik bir alt yapının varlığına işaret etmektedir.

Çeşitli sağlık durumları obsesif kompulsif bozukluğun gelişimi açısından risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Bu durumda, obsesif kompulsif bozukluk gelişme olasılığı artabilir:

• Stres veya kaygı oluşturan olaylar

• Ciddi psikolojik travmalar yaratan olaylar

• Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB)

• Tourette sendromu

• Major depresif bozukluk veya depresyon

• Sosyal kaygı bozukluğu

• Yeme bozuklukları, örneğin anoreksiya nervoza veya bulimia

Bu faktörlerin bir araya gelmesi, obsesif kompulsif bozukluk gelişim riskini artırabilir.

 

Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

 

Obsesif kompulsif bozukluk durumunda kişilerin gösterdiği obsesyonlar ve kompulsiyonlar oldukça çeşitlilik gösterebilir. Her bir hastanın deneyimi farklı olabilir ve bir hastada birden fazla obsesyon-kompulsiyon döngüsü görülebilir. En sık görülen davranış kalıpları şu şekilde özetlenebilir:

• Temizlik Obsesyona Bağlı Kompulsiyonlar: Enfeksiyon etkenlerine karşı obsesyona bağlı olarak tekrarlayıcı yıkama veya dezenfekte etme gibi temizlik davranışları sergileme.

• Simetri ve Mükemmeliyetçilik Obsesyona Bağlı Kompulsiyonlar: Obsesyona bağlı simetri ve mükemmeliyetçilik hissiyle eşyaları hizalama, düzenleme ve yeniden tasarlama gibi davranışlar.

• Cinsellik Obsesyona Bağlı Kompulsiyonlar: Tekrarlayan ve istenmeyen kompulsif cinsellik davranışları sergileme.

• Güvenlik Obsesyona Bağlı Kompulsiyonlar: Kişinin kendisine veya başkalarına zarar göreceğine dair obsesyona bağlı güvenlik önlemi alma davranışları.

• Korku Obsesyona Bağlı Kompulsiyonlar: Olumsuz koşullardan etkilenmeye yönelik korku obsesyonuna bağlı olarak benzer koşullarda küfür etme, dua etme, sayı sayma, eşyaları sayma veya belirli sözleri tekrarlama gibi kompulsif davranışlar sergileme.

Bu davranış kalıpları, obsesif kompulsif bozukluğun çeşitli yönlerini yansıtır ve hastaların yaşadığı çeşitli zorlukları gösterir.

 

Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi Nelerdir ?

 

Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde genellikle iki temel yöntem kullanılır: ilaç tedavisi ve psikoterapi.

Psikoterapi: Psikoterapide, bilişsel davranışçı terapi (BDT) sıklıkla kullanılan bir yaklaşımdır. BDT, kişinin kendi düşünceleri ve davranışları hakkında farkındalığını artırarak, obsesyon ve kompulsiyonları kontrol etmesine yardımcı olur. Bu terapi, obsesyon dürtülerini tetikleyen koşullarla yüzleşerek ve kompulsif davranışları azaltarak çalışır. 

Çoğu durumda, ilaç tedavisi ve psikoterapi bir arada kullanılırken, bazı durumlarda yalnızca biri tercih edilebilir. Tedavi süreci, hastanın yanıtına bağlı olarak düzenli olarak değerlendirilir ve gerektiğinde tedavi planı değiştirilebilir.