Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

 

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), bazı kişilerin travmatik bir olayı takiben geliştirdiği bir sağlık sorunudur. Bu durumda, korku hissetmek normal kabul edilir ve vücut, kendini zararlardan korumak için tepki verir. Kan basıncının artması, uyanıklığın artması, bazı hormonların salınması, kalp atışlarının hızlanması ve nefes alışverişinin hızlanması gibi değişiklikler bu tepkiler arasındadır. Zamanla, çoğu kişi bu semptomlardan doğal olarak kurtulurken, travmatik bir olay sonrasında stresli ve korkmuş hissetmeye devam eden kişiler TSSB geliştirebilirler.

Travmatik olaylar yaşayan birçok kişi, bu durumla başa çıkmakta ve geçici olarak uyum sağlamakta zorlanabilir. Ancak, uygun tedavi yöntemleriyle kişilerin bu durumu aşması mümkündür. Semptomların kötüleşmesi, aylarca veya yıllarca devam etmesi durumunda TSSB şüphesi doğabilir. Bu durumda, etkili tedavi yöntemleriyle semptomların iyileştirilmesi öncelikli amaç olacaktır. Bu tedaviler arasında bilişsel davranışçı terapi, göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR) gibi psikoterapötik yaklaşımlar ve bazı durumlarda ilaç tedavisi bulunabilir. Tedavi süreci, kişinin semptomlarına, tıbbi geçmişine ve bireysel ihtiyaçlarına göre belirlenir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir ?

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtileri, travma yaşandıktan 1 ay sonra ortaya çıkabilir, ancak bazen olaydan yıllar sonra da ortaya çıkabilirler. Bu belirtiler genellikle iş yaşamı, sosyal ilişkiler ve günlük rutinlerde önemli sorunlara neden olabilir.

Travmatize olan kişilerin çoğu kısa süreli semptomlar yaşarken, nadiren de olsa bazı kişilerde bu semptomlar kronik hale gelebilir. İyileşme süreci kişiden kişiye değişebilir; bazı kişilerde semptomlar yaklaşık 6 ay içinde iyileşirken, diğerlerinde semptomlar çok daha uzun sürebilir.

TSSB yaşayan herkes korkutucu bir olay yaşamış olmak zorunda değildir. Örneğin, sevilen birinin ani ölümü gibi bazı olaylar da belirtilere neden olabilir. 

Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Belirtileri

TSSB'nin semptomları genellikle üç ana kategori altında toplanabilir:

• Artmış Uyarılmışlık: Bu semptomlar kişinin fiziksel ve duygusal olarak aşırı uyarılmasını içerir.

  • Uyku düzeninin bozulması ve sık uyanma

  • Dikkat ve konsantrasyon güçlüğü

  • Ani ve aşırı tepkiler verme, irkilme ve sıçrama

  • Kalp atışlarında artış gibi fizyolojik belirtiler

• Travmatik Olayın Tekrar Yaşanması: Kişi, travmatik olayı zihinsel olarak tekrar tekrar yaşayabilir.

  • Travmatik olayın anıları ve görüntüleri zihinde canlanır.

  • Geçmişte yaşanan olaylar gibi yoğun sıkıntı ve endişeye neden olabilir.

• Kaçınma: Kişi, travmatik olayı hatırlatacak kişilerden, durumlardan veya yerlerden kaçınma eğilimindedir.

  • Olayı hatırlatan kişilerden ve etkinliklerden kaçınma

  • Travmatik olayla ilişkilendirilen yerlerden uzak durma

  • Olayı düşünmekten ve konuşmaktan kaçınma

Bu semptomlar genellikle travmanın hemen ardından ortaya çıkmayabilir ve bazı durumlarda haftalar veya aylar sonra belirgin hale gelebilir. TSSB, bireyin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir ve zamanla ciddi psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir.

 

 

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) tedavisi, bireyin semptomlarını hafifletmek, travma sonrası yaşam kalitesini artırmak ve iyileşme sürecini desteklemek için çeşitli yöntemler kullanır. Bu yöntemler arasında en yaygın olanları şunlardır:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, TSSB semptomlarını yönetmede etkili bir terapi yöntemidir. Bireyin travma sonrası düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Bu terapi, travmatik olayların neden olduğu anksiyete ve korkularla başa çıkmak için bireye pratik beceriler öğretir.

• İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, TSSB semptomlarını yönetmek için antidepresanlar, anksiyolitikler veya diğer psikotropik ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar, anksiyete, depresyon ve uyku sorunları gibi semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle bilişsel davranışçı terapi veya diğer terapi yöntemleriyle birlikte kullanılır.

• Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): EMDR, TSSB semptomlarını hafifletmek için kullanılan etkili bir terapi yöntemidir. Bu terapi, kişinin travmatik olaya odaklanmasını ve duygusal olarak etkilenmesini sağlar, ardından göz hareketleri veya diğer uyarıcılar kullanılarak kişinin travmatik olayı yeniden işlemesi teşvik edilir. Bu süreç, kişinin travmatik olayla ilişkili olumsuz duygusal tepkilerini azaltmasına yardımcı olabilir.

EMDR, TSSB tedavisinde özellikle etkili olduğu bilinen bir yöntemdir. Amacı, kişinin travmatik olaya duyarsızlaşmasını sağlamaktır; yani, olayı unutma değil, onunla başa çıkma becerilerini artırmaktır. Bu nedenle, EMDR travma sonrası yaşamla başa çıkmak için tercih edilen bir tedavi seçeneği olarak öne çıkmaktadır.