Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozukluğu, sağlık için tehlike oluşturacak şekilde, düzensiz ve sağlık için olumsuz sonuçlara yol açan bir yeme alışkanlığı gelişmesine neden olan psikolojik bir sorundur. Görünüş olarak kişide bedensel sorunlar öne çıkabilir, ancak yeme bozukluklarının temelinde psikolojik zorlanmalar yatmaktadır.
Yeme bozukluğu genellikle kişinin kendi bedenine karşı uzaklaşmasıyla başlar. Sık sık diyet yapma veya vücudundan rahatsızlık duyma gibi durumlar, zamanla yeme problemlerinin gelişmesine yol açabilir. Bu sebeplerin birtakım tetikleyicilerle birleşmesi, az veya çok yeme bozukluğu gibi rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bahsettiğimiz tetikleyiciler ve risk faktörleri şunlardır:
– Cinsiyet
– Yaş
– Genetik faktörler
– Aile baskısı
– Aşırı kontrolcü ebeveynler
– Aile içinde veya yakın çevrede benzer problemlerin görülmesi
– Mükemmeliyetçilik
– Kilo alma veya kilo verme endişesi
– Kilolu veya zayıf olduğu için alay edilme, dışlanma veya zorbalığa maruz kalma
– Cinsel ve fiziksel istismar
– Depresyon
– Özgüven sorunları
– Kendini beğenmeme ve düşük benlik saygısı
– Flört etme veya sevgili bulma isteği
– Grup içinde en zayıf olma arzusu
– Sınırlı bir güzellik algısı
– Herhangi bir şeyi elde etmek için zayıf veya güzel olmanın gerektiğine inanma
– Toplum ve medyanın etkisi
Herhangi bir nedenden dolayı yeme bozukluğu yaşama eğiliminde olan biri, bu risk faktörlerinin etkilerine maruz kalabilir.
Beslenme ve yeme bozuklukları, modern toplumda giderek artan ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen önemli bir konudur. Bu bozukluklar genellikle fiziksel, duygusal ve psikolojik sağlık üzerinde derin etkiler bırakır ve zamanında müdahale gerektirir.
Anoreksiya Nervoza: Anoreksiya nervoza, zayıf bir bedene sahip olma isteği ve kilo almaya karşı aşırı derecede bir korkunun bulunduğu bir yeme bozukluğu türüdür. Besin alımının kısıtlanması, kusturma davranışı, aşırı egzersizler gibi ciddi davranışlarla kendini gösterir. Bu durumdaki bireyler sıklıkla hastalıklarını reddederler ve tedaviye direnç gösterebilirler.
Bulimiya Nervoza: Bulimiya nervoza, beden ağırlığını kontrol etmeyi amaçlayan davranışların belirgin olduğu bir yeme bozukluğudur. Aşırı yeme atakları ve ardından kusma gibi davranışlar bu bozukluğun temel özelliklerindendir. Kişiler genellikle yeme atakları sonrası suçluluk duyarlar ve kendilerini kontrol etmeye çalışırlar.
Pika: Pika, en az bir ay boyunca sürekli olarak besin olmayan maddelerin tüketilmesiyle karakterize edilir. Bu maddeler genellikle kağıt, saç, boya, sabun gibi normal bir diyetin dışında olan maddelerdir. Çocuklarda daha yaygın olmakla birlikte her yaş grubunda görülebilir.
Geri Çıkarma (Geviş Getirme) Bozukluğu: Bu bozuklukta kişi, sık sık yediği yemeği geri çıkarır. Çıkarılan yiyecekler yeniden çiğnenebilir, yeniden yutulabilir veya dışarı tükürülebilir.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu: Tıkınırcasına yeme bozukluğunda kişi, belirli dönemlerde yoğun bir şekilde yeme atağı yaşar. Bu dönemlerde normalden çok daha fazla yiyecek tüketilir ve genellikle kontrol edilemeyen bir açlık hissi vardır.
Bu yeme bozukluklarının nedenleri genellikle karmaşıktır ve birçok faktörün etkileşimiyle ortaya çıkar. Ergenlik döneminde yaşanan stres, özgüven eksikliği, hormonal değişiklikler ve sosyal baskılar gibi faktörler bu bozuklukların gelişiminde rol oynayabilir.
Yeme Bozuklukları Tedavisi
Tedavi genellikle psikiyatristler, uzman psikologlar, diyetisyenler ve diğer sağlık uzmanlarının iş birliğiyle yapılır. Aile desteği ve psikoterapi gibi destekleyici tedaviler önemlidir. Erken müdahale ve uygun tedavi ile bu bozuklukların etkileri en aza indirilebilir ve kişinin sağlığına kavuşması sağlanabilir.
Erbay, L. G., & Seçkin, Y. (2016). Yeme bozuklukları. Güncel gastroenteroloji, 20(4), 473-477.